«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах кэпсээбитин, саҥарбытын курдук уларыппакка, көннөрбөккө сурукка түһэрэр быраабыла баар. Ол быһыытынан хайдах баарынан тахсар. Сардана Петровна Стручкова Үөһээ Дьааҥы улууһун Боруулаах нэһилиэгиттэн төрүттээх. Оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар төөөбүт түөлбэтин сиэрин-туомун үөрэтэн олохтоох кырдьаҕастартан матырыйаал хомуйбута. Ол матырыйаалларыттан бу сырыыга уруу тэриллэригэр уонна оҕо төрөөтөҕүнэ оҥоүуллар сиэр-туом туһунан таһаарабыт. Бу курдук саас сааһынан таһааран иһиэхпит.
Ыал буолбут киһини сахалар ытыктаан «Киһи хара» буолла диэн сыаналыыллара. Ол иһин уруу сиэрин-туомун өйдөрүн-санааларын ууран туран толороллоро.
- Урууга уот оттон алгыы-алгыы саламаат, кымыс биэрэллэр (Слепцова М.Г.).
- Кийиит киириитигэр саҥа сэргэ аанньаллар (Мендяров И.П.).
- Кийиит күөх окко үктэнэн киирэр, уокка ас кээһэр (Мендяров И.П.).
- Кийиит уот иннинэн хаампат, оһох кэтэҕинэн кэлэн тордоххо, киирэр уонна тордоххо киирбит дьоҥҥо, кийиит ньуосканан баһан саламаат сиэтэр (Неустроев Н.Е.).
- Кийиити тордоххо киллэрэллэригэр, икки дьахтар сууламмыт маһы туттаран сиэтэн киллэрэллэр (Мендяров И.П.).
- Кийиит аттан түһэригэр, ат тэрилин икки өттүттэн тардан тураллар (Старостин И.Х.).
- Аты сэргэҕэ кийиит бэйэтэ баайар (Слепцов Х.А.).
- Эдэр дьон холбоспуттарын кэннэ кыыс дьоно кыыстарын энньэлээн ыыталлар (Слепцова М.Г.).
- Эдэр ыал дьоно сүөһүлэрин хардары-таары атастаһаллар (Неустроева М.В.).
- Былыргы урууга баайдар мутугу ааҥҥа, туора уураллар (Слепцова М.В.).
- Кийиит хаамарыгар от тэлгэтэллэрэ. Кийиит уот иннин быһа хаамыа суохтаах, баттаҕын көрдөрбөт (Старостин И.Х.).
Слепцова А.С. эдэр ыал уруутугар аналлаах алгыс:
Салаҥ тыллаах сатаан эппэт
Саргы-дьаалы салаллан,
Кэлэҕэй тыаллаах кэпсии тарпат
Кэрэ кэмҥит кэлбитинэн,
Ийэ-аҕа, эбэ-эһэ,
Эдьиий-балыс, убай-быраат,
Атас-доҕор,
Аан тылын аһан,
Алгыс этэн,
Төлкө түстүү түмүстүбүт
Үөрүүгүтүн үллэстээри,
Үмүөрүһэ муһуннубут,
Уҥа-ханас, илин-кэлин
Кыталык кэрэ кыргыттардаах,
Хотой хорсун уолаттардаах
Дьоллоох толуу ыал дэтэн,
Үлэ үрдүк үөрүүтүнэн
Олоххутун доҕуһуоллааҥ,
Ыраас ыырдаах, сырдык дьиэлээх,
Сылаас чэйдээх ыал буолуҥ!
Күннүүн тэҥҥэ күрэстэһэр
Истиҥ-итии иэйиилэниҥ,
Саха сирин алмааһыныы
Чэгиэн-чэбдик бэйэлэниҥ,
Уолбат муора уутунуу
Уйгу-быйан олохтонуҥ!
Самныбатын саргыгыт,
Төннүбэтин төлкөҕүт,
Кэхтибэтин кэскилгит,
Этэр тылым иччилэнэн,
Алгыс тылым арчыланан
Татаар тыаллаах таба эппэт
Талыы-мааны майгыланыҥ,
Уоттаах харахтаах утары көрбөт
Уһун дьоллоох олохтонуҥ!
Ил-эйэ эҥээрдэстин,
Уруй-айхал уруурҕастын,
Уруй буоллун, туску буоллун,
Айхал буоллун, алгыс буоллун!!!
Оҕо төрөөһүнүн сиэрэ-туома
Дьахтар оҕолоноро диэн улахан сэрэхтээх, ытык дьыала этэ, онон араас сиэр-туом толоруллара.
- Оҕо төрүүрүгэр айыыһыттан чэпчэкитик быыһанарыгар көрдөһөллор. Оҕо төрөөтө да уоту аһаталлар (Слепцова М.Г.).
- Дьахтар талыыта киирдэҕинэ, сытар оронун анныгар наадьыһыт уу ыһар уонна баттаҕын тарыыр (Слепцова М.В.).
-Оҕолонор дьахтар оҕотун киинэ моонньугар эриллиэ диэн отууну атыллаппаттар (Касимова А.И.). - Кыра оҕону сүүһүн чоҕунан кириэстииллэр (Слепцова В.К.).
- Саҥа төрөөбүт оҕону киинин баайан баран кохсун чабычахтаах тымныы уунан сотоллор (Неустроева М.В.).
- Саҥа төрөөбүт оҕону убаһа тириитигэр суулууллар (Старостина А.М.).
- Истээх дьахтар да, кини кэргэнэ да бокуонньукка сылдьыа суохтаахтар, тоҕо диэтэххэ дьахтар иһигэр баар оҕо утуйан хаалар уонна өлбүт киһи атаҕар ыарык буолар диэн (Неустроева М.В.).
- Дьахтар истээх сылдьан бэйэтэ да, кэргэнэ да баттахтарын кыргыбаттар. (Касимова А.И.).
Олохтоох информаннар:
- Слепцова Мария Васильевна, 1915 с.т.
- Старостин Иннокентий Христофорович-Быйаа, 1915 с.т.
- Неустроева Мавра Васильевна, 1919 с.т.
- Бежедонов Егор Николаевич, 1920 с.т.
- Слепцова Варвара Константиновна, 1922 с.т.
- Слепцов Христофор Афанасьевич, 1922 с.т.
- Старостина Анастасия Михайловна, 1927 с.т.
- Касимова Акулина Иннокентьевна, 1927 с.т.
- Старостин Николай Афанасьевич, 1928 с.т.
- Неустроев Николай Егорович, 1928 с.т.
- Комелев Афанасий Петрович Тойбохой 1929 с.т.
- Мендярев Иван Пудович, 1929 с.т.
- Юмшанов Петр Константинович-Бэчириэм, 1931 с.т.
- Слепцова Мария Григорьевна, 1936 с.т.
- Слепцова Августина Степановна, 1938 с.т.
Информация хомуллубут кунэ-дьыла: 03.09.2000– 03.04.2003сс.