Биһиги Сахабыт сирин норуота бэйэтэ туспа култууралаах, тыллаах- өстөөх, ырыалаах-тойуктаах, олохсуйбут үгэстэрдээх, атын ханнык баҕар норуоту кытта тэҥҥэ сайдар, ыарахан олох суолун ааспыт норуот. Элбэх талааннаах, мындыр дьонноох. Хас биирдии саха киһитэ киэн туттар. Бу маннык сайдан иһэрбитигэр өбүгэлэрбит үтүө үгэһэ улаханнык сабыдыаллаабыта дии саныыбын. Ол иһин дириҥник сүгүрүйэбин. Биһиги дьоммут өрүү кэрэҕэ тардыһар, айылҕаны ытыктыыр истиҥник таптыыр уонна итэҕэйэр этилэр. Билиҥҥи ыччат өбүгэ сиэрин-туомун умнан эрэр, бу саха омуга симэлийэригэр тириэрдиэн сөп.
«Аленушка» уһуйаан иитээччитэ, Бүлүү к.
Мин аҕам Степанов Никифор Николаевич Бүлүү Кыргыдай нэһилиэгэр Алаас диэн ааттаах кэрэ көстүүлээх айылҕалаах сиргэ төрөөбут. Аҕам майгылаах үтүөтэ, үлэһит бэрдэ, үтүө сүбэһит. Дьиҥ билиилээх-көрүүлээх, куруук оҕолорун, сиэннэрин иитэ-үөрэтэ, такайа сылдьар киһи этэ. Ийэбит Анна Прокопьевнаны кытта 4 оҕону төрөтөн, иитэн, үөрэттэрэн үөрэхтээх, үлэһит дьон оҥортообуттара.
Аҕам дьиэ кэргэҥҥэ иитиитин сүрүн соругунан буолара: эдэр көлүөнэ, кырдьаҕас көлүөнэттэн билиини-сатабылы, төрүт дьарыгы, сахалыы сэмэй, ыалдьытымсах майгыны иҥэриниитэ. Кини этэр этэ: «Дьиэ кэргэҥҥэ бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһүү, өйдөһүү, ытыктабыл баар буолуохтаах».
Биһиги аҕабытыттан хаалбыт күннүктэрин уура сылдьан өрүү ааҕабыт, элбэххэ үөрэнэбит. Ыччатын дьолун түстүүр, үлэҕэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ сыһыана, олоҕу сыаналыырга уһуйар эбит. Манна эбии өбүгэлэрбит үгэстэрин үйэтитэн аҕам биһиги дьиэ кэргэн ый аайы толорор үгэстэрбитин, күн-дьыл уларыйыытын билгэлээн суруйбут. Олортон биири холобурдуохпун баҕарабын.
Аҕам сыл ахсын сайын сүөһүлэрин мэччитэ ыытыан иннинэ, оҕолорун кытары Оруктаах эбэҕэ киирэн салама ыйыыр этибит. Саламаны сылгы сиэллээн, өрбөх сыыстаан, ынах-сылгы сүөһүнү туостан кырыйан симиирбит. Оннук кэрэ киэргэллээх саламаны икки суон хатыҥ икки ардыгар ыйыырбыт. Аҕабыт сүөһүлэрбит этэҥҥэ сайылаатыннар диэн айылҕаттан көрдөһөр этэ.
Ити курдук, аҕабыт оҕону иитиигэ холобуруттан норуот көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр үгэстэрин дьиэ кэргэҥҥэ сыл устата хас ый аайы ыытыллыахтаах туһалаах үгэстэрин бэлиэтиибит:
Ыам ыйа – хара сиргэ үктэнии,
Бэс ыйа – ыһыах,
От ыйа – окко киирии,
Атырдьах ыйа – оту кэбиһии,
Балаҕан ыйа – кыстыкка бэлэмнэнии,
Алтынньы – суол аһыллыыта,
Сэтинньи – ойуур булда,
Ахсынньы – дьиэҕэ мустуу,
Тохсунньу – таҥха иһиллээһинэ, остуоруйалаһыы,
Олунньу – олоҥхо, ырыа истии,
Кулун тутар – сааскы сэргэхсийии,
Муус устар – төрүөх кэмэ.
Аҕабыт кэлиҥҥи кэнчээри ыччата төһө да эһэлэрин билбэтэллэр даҕаны, кини суруйан хаалларбыт күннээҕи бэлиэтээһиннэрин үөрэтэн көрөн элбэххэ үөрэнэллэр. Кини үөрэҕэ үйэ саас тухары кэлэр кэнэҕэскитигэр бэриллэ туруо диэн эрэнэбит.