Атыыһыт хасааһа
«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…
Ийэ Өй ытык аналынан
Ытык Бахсы, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, норуот маастара, Духуобунас Академиятын академига Борис Федорович Неустроев-Мандар Уус саха мындыр өйүн-санаатын чинчийдэ, баай…
Итэҕэл туһунан
Устуоруйа билимин кандидаата, этнограф Наталья Ксенофонтовна Данилованы кытта дьиэҕэ-уокка туттуллар сиэр-туом туһунан кэпсэттибит. Иннинэн сирэйдээх, хаптаҕай кулгаахтаах, икки атахтаах көрбөтө-билбэтэ…
Манчаары туһунан ыччакка
Ханнык баҕарар киhи бэйэтин дойдутун, норуотун туhунан билэрэ, үйэтитэ сатыыра – бу кини төрөөбүт дойдутугар ытык иэhэ. Мин сайын аайы…
Норуот генетика хараҕынан
Саха сиригэр дьон-сэргэ түҥбылыргыттан олорбута биллэр. Ол курдук үөһээҥҥи палеолит саҕанааҕы, 30 тыһ. сыл анараа өттүнээҕи, дьон тохтоон, олохсуйан ааспыт…
Обургу оҕоҕо алгыһы иҥэрии
Оҕо сыыйа улаатар, сайдар. Обургу саастаах оҕоҕо үс кэрдиис кэм киирэр: 7-9 саас “Айылҕа оҕото”. Бу сааска оҕо киэлитин кэҥэтиигэ…
Ойуунускай чаһыта кэриэс мал
Ол кэм туоһута П.А. Ойуунускай 1893 сыл сэтинньи 11 күнүгэр Боотур Уус улууһугар Чөркөөх сэлиэнньэтигэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт. 14 саастааҕар оскуолаҕа киирбит. Ону бүтэрэн баран Дьокуускайга көспүт, учуутал семинариятыгар үөрэммит.…
Остуоруйаны чинчийииттэн
Саха кырдьаҕас омук. Норуот тылынан уус-уран айымньыта ону туоһулуур. Остуоруйаны үөрэтии туһунан филологическай наука кандидата, Гуманитарнай чинчийии уонна Хотугу аҕыйах…
Оҕону иитиигэ алгыс суолтата
Чехордуна Екатерина Петровна, этнопедагог Кыра оҕону алгыска сыһыарыы Омук үтүө үгэһин тилиннэрэр соруктаах билиҥҥи кэмҥэ үөрэх-иитии систиэмэтигэр олоҥхо педагогиката диэн…
Оҕо төрүүрүгэр
Устуоруйа билимин хандьыдаата, этнограф Наталья Ксенофонтовна Данилованы кытта оҕо төрөөтөҕүнэ оҥоһуллар сиэр-туом туһунан кэпсэттибит. Оҕо кутун биэрэр Айыыһыт Хотун бастакы…
Саха балаҕана: тутуутугар уонна ис барааныгар итэҕэл көстүүтэ
Саха омук төрүт дьиэтэ – балаҕан. Биһиги өбүгэлэрбит балаҕаҥҥа кыстаан, сайылаан, киһи буолан кэллэхтэрэ. Ол тухары балаҕан тутуутугар улахан уларыйыы…
Саха дьахтарын былыргы симэҕэ
Борис Борисович Борисов, Ньурба түмэлин үлэһитэ Былыргы саха дьахтарын таҥаһыгар, омуннаан эттэххэ, чуоччаҕыттан саҕалаан этэрбэһин тумсугар тиийэ симэх-киэргэл буолара. Уос…
Саха олоҕу көрүүтэ – ураһаҕа
Моҕол ураһа кэтитэ (диаметр) 9 миэтэрэ, үрдүгэ 12 миэтэрэ буолуохтаах. Иһигэр 2 м 15 см усталаах, 1 м 15 см…
Саха сирин устуоруйата
“Саха сирин историята” диэн үс туомнаах бөдөҥ чинчийии тахсарын бары долгуйа күүтэбит. Бу кинигэҕэ туох киирбитин уонна Саха сиригэр олохтоох…
Саха таҥаһын, симэҕин былыргыта
Саха түҥ былыргыттан таҥаһа-саба, киэргэлэ ураты сиэдэрэй эбит. Соҕотох төгүрүк илбиргэстээх ытарҕа түҥбылыргыттан баара биллэр. Ол курдук маннык ытарҕа Ольхон…
Саха тыйаатырын туһунан
П.А. Ойуунскай аатынан саха тыйаатыра киэҥник биллэр ааттаах-суоллаах, улахан тыйаатыр буолар. Биһиги Дьокуускайдааҕы «Арыллыыы» куруһуок иитиллээччилэрэ Сахабыт сирин тыйаатырын артыыстарын…
Саха устуоруйата – дьиэлэргэ
Саха түүр омуктарыттан биир маҥнайгынан арахсан туспа барбыт дьикти устуоруйалаах омук. Тымныы Саха сиригэр кэлэн хайдах тыыннаах хаалан, ханнык омуктары…
Солторой – Амыһаах улуу ойууна
Солторой – Бүлүү улууһун Үгүлээт нэһилиэгин Быччардаан диэн сиригэр төрөөбүт улуу ойуун. Солторойдор биир-икки ынахтаах, балыгынан олорор ыал эбит. Кинилэр…
СЭҺЭН БОЛО ДЬЫЛҔАТА – ТААЙЫЛЛЫБАТАХ ТААБЫРЫН
Саха былыргы номохторун, сэһэннэрин хомуйааччы, үөрэтээччи, этнограф, археолог, биһиги биир биллиилээх, ытыктанар киһибит – Дмитрий Иванович Дьячковскай – Сэһэн Боло…
Сэһэн Боло төрөөбүтэ 115 сылынан!
Сэһэн Иванович Боло (Дьячковскай Дмитрий Иванович) [08(20).11.1905, Боотуруускай (Чурапчы) улууһун I Бологур (Одьулуун) нэһилиэгэ – 15.07.1948, Дьокуускай к.] – саха…
Түмэл сэдэх маллара
Саха былыргы малын-салын туһунан кэпсээммитин салгыыбыт. Бу сырыыга П.Х. Староватов аатынан Бүлүүтээҕи кыраайы үөрэтэр түмэл дириэктэрэ Т.Н.Афанасьеваны кытта түмэлгэ баар сэдэх эспэнээттэрин туһунан…
Уол оҕону олоҥхолуурга уһуйуу
Өбүгэм үгэһэ үрдүгүн, өйдөөҕүн, кэрэтин, дириҥин, төһөлөөх миэхэ күүс биэрэрин мин өрүү сөрү диэн сөҕөбүн. Сэмэн Данилов. Олоҥхону оскуола оҕотугар…
Ураты мал кэпсээнэ
Экспонааттар устуоруйаҕа суолталарын туһунан билиһиннэрээри К.Д.Уткин аатынан Ньурбатааҕы Норуоттар доҕордоһуулара түмэл научнай-чинчийэр салаатын салайааччытыттан Б.Б.Борисовтан кэпсииригэр көрдөстүбүт: – Ньурба түмэлигэр…
Уруу сиэрэ-туома
«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…
Хараҥаттан сырдыкка кынаттаабыта
Прогимназия ыччата бэрт эргэ уонна кыараҕас уезднай учуулусса дьиэтигэр үөрэнэллэрэ. Дириҥ хайысхалаах үөрэхтээһини биэрэр эр дьон классическай прогимназиятын тутуу тыын…
Харбалаах нэһилиэгин фольклора
«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…
Харысхал көрүҥнэрин чинчийэн үөрэтии
Сергеева Кира,Дьокуускй 31 №-дээх оскуолатын γѳрэнээччитэ,Заморщикова Варвара Васильевна, алын кылаас учуутала. Билиҥҥи кэмҥэ дьон сахалыы харысхалы туһанара олус элбээн эрэр.…
Эриэн талаҕы сиэргэ-туомҥа туттуу
Саха дириҥ, түгэҕэ көстүбэт итэҕэллээх омук. Ону биһиги одоҥ-додоҥ да буоллар, хаалбыт чахчылартан билэбит. Холобур, биһиги өбүгэлэрбит талаҕы эриэн гына…
Үһүйээн «Тостуукаан»
«Норуот тылынан уус-уран айымньытын үйэтитии» фольклору хомуйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи аахсыйабытыгар уонна күрэспитигэр киирбит үлэлэрбититтэн таһаарабыт. Маннык айымньылары научнай сыалга-сорукка кэпсээччи хайдах…